HASTANEDE YATAN CİDDİ YANIKLARA YAKLAŞIM  VE TEDAVİ PRENSİPLERİ

YANIK İlk müdahale: Hastanın idrar çıkışı az veya mayi açığı düşünülüyorsa veya şoktaysa hemen 20cc/kg dan 15-20 dakikada izotonik veya ringer laktat yüklenir. Bu işlem gerekirse birkaç defa idrar çıkışı olana kadar tekrarlanabilir. Tabi bu esnada yükleme bulgularına dikkat edilmelidir. (akciğer ödemi, hepatomegali vb.)

YANIK Hastaya verilecek mayi:

           İlk 24 saatlik mayi İZOTONİK verilir. Daha sonra idame 1/3 İZODEX verilir.

   Total sıvı : Çocuklarda ve  yetişkinlerde ortalama: 3ml x kg x yanık yüzdesi +1500 ml x vücut m²

İlk 8 saatte yarısı, son 16 saatte de diğer yarısı verilir. % 50 nin üzerindeki yanıklar,yanık yüzdesi  % 50 olarak alınır. Burada kullanılacak sıvı % 0.9 NaCl veya RİNGER laktat olmalıdır.

          İkinci 24 saatten sonraki mayi ihtiyacı  .

Günlük idame mayi : Bazal sıvı ihtiyacı + Buharlaşma (veya 1 mlxkgx yanık yüzdesi)

                      Bazal sıvı ihtiyacı : 1500 ml x m² (vücut yüzeyi).

                      Buharlaşma : [(25 + yanık yüzdesi) x m² (vücut yüzeyi) x 24]

** Vücut yüzeyi için bakınız sayfa:???

 ** Çocuklarda idrar çıkışı 1-1,5cc/kg/h yetişkinlerde en az 50cc/saat olacak şekilde mayi  değiştirilebilir.

** Oral alımı iyi olan hastaya mayi gerekmeyebilir. Sonda takmaya da gerek yoktur.

** Hastanın oral alımı düşmüş, göz kürerli çökmüş, oral mukoza kuru ise kesinlikle mayi takılmalıdır. ** Özellikle pansuman operasyonlardan sonra dehidretasyona dikkat edilmelidir.

** Mayinin azı zarardır Ama fazla verilmesinin zararı çok nadirdir. Kısıtlı mayi verilirse dehidretasyon gelişir. Vucut direnci düşer. Sepsis ve multiple organ yetmezliği çok daha kolay gelişir.

YANIK Antibiyotik proflaksisi ve tedavisi:

Normalde iyi bir yanık ünitesinde proflaksiye gerek yoktur. Verilecek antibiyotikler hala tartışmalıdır.Yanığın yüzdesine göre tekli veya ikili ve hatta üçlü  kombinasyon başlanabilir.

** Kültür, ortam florası ve steril olup olmamasına göre verilir.

** Hastalardan haftada 1 kez doku kültürü CRP ,BK,TK gönderilmelidir.

** Ateşli hastalardan kan kültürü alınmalı, gereğinde soğuk uygulama yapılmalı, ateş düşürücü verilmeli ve antibiyoterapi gözden geçirilmelidir.

Küçük yanıklarda: Sadece tekli sefazolin başlanabilir.

Daha büyük ve derin yanıklarda: seftazidim + amikasin

Yanıt yoksa: sefoperazon (+) amikasin veya tekli tazobaktam

En son: Teikoplanin  ± amikasin

Dirençli staf, enterokok veya pnömokok düşünülüyorsa:Vankomisin eklenebilir.

Anaerop düşünülüyorsa:  Klindamisin veya metronidazol eklenebilir.

Acinetobacter için : İmipenem ± amikasin  veya  ampisilin-sulbaktam

psödomonas için : Sefiksim veya tazobaktam veya imipenem (sinerjik etki için gentamisin eklenebilir.). Hastanın yarasına antipsödömonal damla veya merhem sürülebilir.

4) Tetanoz proflaxisi yapılır. Oral çinko ve multivitamin verilir.

Multivitamin: POLİVİT^® SURUP- FİLM TABLET.

              Doz: 0-5 yaş:1/2-1 ölçek, 6-14 yaş: 1-2 ölçek, yetişkin: 1-2 tablet.

Çinko: ZİNCO^® 15mg/5ml 100 ml ŞURUP,  50mg 40 KAPSÜL

              Doz: 2 Hafta  0-5 yaş:1/2-2 ölçek, 6-14 yaş: 1-3 ölçek, yetişkin: 1-3 kapsül

5) K vit yapılır LİBAVİT^® K. Büyük çocuk ve yetişkinlere 1x5 dzm, bebeklerde 1x3 dzm,  Haftada bir kez tekrarlanır. ( 1 ampül K vit = 5 dzm)

8) Antiasit: RANİTAB^® 2-4 mg/kg 3 dozda veya  TALCİD^® ŞURUP 3x1

9) Albumin:  Serum düzeyi 2 mg /dl altında olan hastalara 0,5 gr/kg  (kısaca 2,5xcc/kg) dan %20 lik albumin verilebilir. En az 4 saatte verilir. Saatlik tansiyon ölçülür. Bitiminde çocuklarda 1 mg/kg  yetişkinlerde 1 amp LASİX ^® yapılır.

** Albumin yoksa TDP verilebilir. TDP belli oranda albumin içerir.

10):HCT değeri %30 ün üstünde tutulmalıdır. Gereğinde 10-20 mg/kg eritrosit süspansiyonu 2-4 saatte verilebilir.

YANIK  Analjezi : Hafif ağrısı olanlarda oral analjezik yeterlidir.

İbuprofen: PEDİFEN^® 100mg/5ml 100 ml şurup, SUPRAFEN^® 400mg  20 DRAJE

               Doz :5-10 mg/kg/doz 2-3 dozda

** Ağrı şiddetli ise sürekli ise infüzyonla FENTANİL başlanır. Sulandırılarak (1-2 mic/kg /Saat). (1cc=50mic) veya gereğinde dormicum eklenebilir. (2-4mc/kg/dk 1mg=1000mic).

          ** Analjezi ya çok ağrısı olan veya ventilatöre bağlı hastalarda önerilir. Fentanil ve dormicum tek başlarınada veya birliktede verilebilirler.

YANIK  Hastanın pansuman için sedatizasyonu:

 Fetanil 1-2 mic/kg (1cc=50 mic) + 1dzm/kg sistral  veya 0,15 mg/kg dormicum + 1dzm/kg sistral puşeden yapılır. Çok nadir solunum depresyonu yapabilirler. Solunum depresyonu gelişir ise birkaç defa ambulamak genelde yeterli olur. Hastanın başında ambu bulunmalıdır.