KABIZLIK

    TANIM:

İki haftadan uzun süren dışkılamada zorlanma ve/veya sert dışkılama ve/veya dışkılama sıklığında azalma ve/veya tam olarak dışkılamama hissi veya haftada 2 defadan az dışkılama olarak tanımlanır.

Bebeklerde kabızlık: Her bebeğin bağırsaklarının çalışma düzeni ve dışkılama sıklığı farklıdır. Eğer bebek normal sıklığının dışında birkaç gün dışkı yapmadıysa, sert ve yoğun, zaman zaman çakıl taşı gibi dışkılıyorsa, bunu yaparken acı çekiyorsa veya dışkısında kanlı izler varsa kabız olmuş demektir. En sık 2 yaş civarında görülür.

           ETKEN:

 ** %95 fonksiyoneldir. Altta bir neden bulunmaz veya aile hikayesi vardır.

** Bebeklerde kabızlık mamaya geçiş, inek sütü, tuvalete alıştırıldığı zamanlarda sık görülebilir.

Gastrointestinal Hastalıklar: Konjenital aganglionik megakolon, İBS, crohn hastalığı, ülseratif kolit, divertikkülit, kr. amebiazis, GİS benign ve maling tümörleri.

Sistemik Hastalıklar: Hipotiroidi, hiperparatiroidi, kurşun zehirlenmesi, feokromasitoma, glukagonoma, DM, gebelik, hiperkalsemi, hipopotasemi, porfirya.

İlaçlar: Antiasidler (Al ve Ca tuzları), bizmut tuzları, baryum, antikolinerjikler, betablokerler, opiatlar, trankilizan ve sedatifler, antikonvülsanlar, ganglion blokerleri,diüretikler, demirli içeren ilaçlar.

Anorektal Hastalıklar:Anal fissür, fistül ve ülser, hemoroid, nörolojik hastalıklar (hirchsprung hst, trypanosoma cruzi’nin neden olduğu chagas hatalığı, M. skleroz, parkinson hst, spinal kord yaralanması)

Dışkılama düzenini bozan nedenler: tuvalet eğitimi ve alışkanlığında eksiklik, az sıvı alma ve posasız yeme alışkanlığı, fiziksel aktivitede yetersizlik, karın kaslarında zayıflık, yaşlılık, aşırı laksatif kullanımı, psikolojik bozukluklar.

         KABIZLIK TİPLERİ:

  Fonksiyonel Kabızlık: Kabızlığa neden olacak patoloji yoktur. Hastaların %95’i bu grubu oluşturur.

  Hipotonik Kabızlık: Kolon hareketleri azalmış, dışkılama sayısı seyrek, karın ağrısı yok ve dışkı çapı normal veya artmıştır.

  Spastik Kabızlık: Dışkılama sayısı az, dışkılama zorluğu, karın ağrısı ve gerginliği vardır. Dışkıları küçük, kuru, parça parçadır. Dışkının kıvamı değişkendir.  Kolonda tonik kasılmalar artmıştır. 

  Dyschezia  Tipi Kabızlık: Dışkılama sayısı normal fakat rektal boşalma yetersizdir. Hastalar parmak müdahelesi ile rektumlarını boşaltırlar. Karın ağrısı yoktur. Dışkı çapı değişken olabilir.

  Hastalığa bağlı: Elektolit bozuklukları, nörolojik, endokrin ve GİS hastalıklarına bağlı olarak oluşabilir.

** Rektumda uzun süre dışkının kalması sonucu dışkıdaki su tamamen emilir ve dışkı çok sertleşir.

TANI:

** Anemnez FM ve klinik çok önemlidir. Muayenede batında fekaloid palpe edilebilir veya grafide gaita ve aşırı gaz görülebilir.

     Fonksiyonel kabızlık: Kabızlığı uzun süredir var olan, anamnez ve FM bulguları normal ve genel durumu iyi olan hastalarda ileri tetkik yapmaya gerek yoktur 

     Patolojik kabızlık :Doğuştan olan kabızlık, dışkılama ritmi birden düzensizleşmiş, kilo kaybı, karın ağrısı, rektal kanama, zayıflık, kansızlık, karında şüpheli kitle saptanan hastalarda ileri tetkik yapılmalıdır.

           Başlangıçta yapılacak tetkikler: TK, sedimentasyon, GGK, serum elektrolitleri, serum Ca, TSH, romatolojik serolojiler ve bebeklerde ter testi.

** İlk 48 saatte mekonyum çıkarmayan yenidoğan anal atrezi, anal stenoz,  hirchsprung hst. ve kistik fibrozis açısından değerlendirilmeli ve araştırılmalıdır.

TER TESTİ: Kistik Fibroziste Tanı: 2 kez pozitif ter testi olaması tanı koydurur. 60 mEq/L üzerinde klor konsantrasyonu ve en az bir testte pilokarpin stimülasyonu ile iyontoforezde 100 mEq/L konsantrasyon elde edilmiş olması testin pozitif olduğu anlamına gelir.

TEMEL TEDAVİ:

Patoloji varsa düzeltilmeli dışkılama alışkanlığı düzeltilmeli, psikolojik tedavi/destek,  beslenme düzenlenmeli ve gereğinde medikal tedavi verilir.

MEDİKAL TEDAVİ DIŞI ÖNERİLER.

Öneriler: Hasta  bol su ve sıvı gıdalar almalı ve düzenli yürüyüş veya spor yapmalıdır. Bol posa bırakan yiyecekler tercih edilmelidir (sebze, erik, armut, kayısı gibi meyveler, kepekli yiyecekler). Yemekler zeytinyağı ile yapılmalıdır. Her gün sabah aç karnına bir kaç kaşık zeytinyağı ve 1-2 bardak ılık su alınabilir. Hastalar her gün en az 2 -3 defa yemeklerden sonra tuvalete oturtulmalı ve gastrokolik refleksten yararlanmak için en az 10 dk dışkılama için  beklemelidir. Bu şekilde hasta barsak fonksiyonları düzene girene kadar devam etmelidir.. Dışkılama hissi gelince de tuvalete gidilmeli ertelenmemelidir.

** Koyu çay, kahve, neskafe, kolalar, gazozlar, patates, pirinç, şeftali ve fazla karbonhiratlı yiyecekler azaltılmalıdır. Çünkü bunlar kabızlık sebeplerindendir.

Şifalı bitkiler:BADEMYAĞI: (Küçük çocukların kabızlığında 1 çay kaşığı verilirse iyi gelir.) BAL, ELMA ÇAYI, açık limonlu çay ve IHLAMUR: (Kabızlığı ve barsak spazmını(kolik) giderir)

 

AKUT TEDAVİ ( ACİLDE LAVMAN )

** Bebeklerde lavman için sadece idrar sondasının makata sokularak irigasyon yapılması çoğu kez yeterlidir. Bebek kendinden dışkılar.

  FLEET ENEMA ^®  66ml ÇOCUK ve 133ml YETİŞKİN (makattan yapılır)

Doz: 2-12yaş: 66ml (6kg/ml),  >12 yaş ve yetişkin: 133ml yetişkin formu kullanılır.

  LİBALAX ^® LAVMAN (530mg sorbitol) makattan yapılır.

Doz: Çocuklarda ½ tüp yetişkinlerde 1 tüp kullanılır.

 

İDAME TEDAVİSİ

** Öncelikle sadece öneriler uygulanmalıdır. Yanıt alınmasa aşağıdaki ilaçlardan biri veya birkaçı beraber kullanılabilir. Ama çok uzun süre üst üste kullanılmamalıdır.

 

Laktuloz: OSMOLAK ^®  100ml- 250ml (667mg/ml) SOLUSYON (oral kullanılır)

      Doz: Bebekler ve çocuklarda: 0,5-2 kg/ml,  yetişkin:15-45 ml

 ** Başlangıçta 2 dozda orta doz başlanır sonra doz azaltılarak sabah kahvaltısıyla beraber tek doza indirilir. Hedef günde 2-3 defa defekasyon sağlayacak şekilde tek doz ayarlanır.

Gliserin: GLİSERİN-KANSUK ^®  1.4 gr K  10 adet  SUPPOZİTUVAR (FİTİL) 

                GLİSERİN-KANSUK ^®  3.3gr B    6 adet SUPPOZİTUVAR (FİTİL)

     Doz: küçük çocuklarda K formu  yetişkin ve büyük çocuklarda B formu  2x1 kullanılır.

** Kısa süreli tedavilerde kullanılır.

Trimebutin maleat: DEBRİDAT ^® 24mg/5ml  250ml SÜSP –100mg 20-40 TB ve 200mg 40 fort TB

     Doz: Tablet: Günde 3 kez 1-2 tablet;

              Fort tablet: Günde 3 kez 1 tablet;

              Süspansiyon: 0-6 ay: günde 2-3 kez 1/2 ölçek, 6 ay-1 yaş: günde 2 kez 1 ölçek, 1-5 yaş: günde 3 kez 1 ölçek, >5 yaş: günde 2-3 kez 1-2 ölçek  ( Kısacası 5 kiloya bir ölçek verilir.)