DEPRESYON

      ETKEN

Genetik (%50), kadın olmak, 40 yaşın üzerinde olmak, dul olmak, düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak temel risk etkenleridir. Sıklıkla 30’lu yaşlarda başladığı, genç yaşlarda görülme sıklığının arttığı, orta yaş grubunda daha yüksek yaygınlık gösterdiği, erkeklerde genç yaşta başladığı gözlenmiştir.

Depresyon en yaygın görülen ruhsal bozuklukların başında gelmektedir. Prevelansı çocuklarda % 0.5-2.5 yetişkinlerde %0.4-8.3 civarındadır. Yaşam boyu yaygınlığı %20 civarındadır.

       KLİNİK:

          En sık karşılaşılan iki tipi vardır

Ağır Depresyon (Tepkisel Depresyon): Klasik depresyon

Manik depresyon veya bipolar bozukluk: Genelde moralleri bozuktur ama buna rağmen yüksek riskli işlere girişirler. Manik depresif ataklar görülebilir.

       TANI

    ** Tanı için aşağıdaki ilk iki belirtiden en az biri olmak şartıyla toplam 5 kriter olmalı ve bu belirtilerin en az 2 hafta sürüyor olması ve gün boyu bulunması gereklidir.

        MAJOR DEPRESYON DSM-IV TANI KRİTERLERİ

1. Sürekli olarak depresif duygu durum (sürekli üzgün hissetme, ağlamaklıdır.)

2. Sürekli olarak süren etkinliklere ilgide azalma, hiçbir şeyde eskisi kadar zevk alamama.

3. Önemli derecede kilo kaybı ya da kilo alımı (aşırı veya az yeme).

4. Uykusuzluk problemi veya sürekli uyuma isteği .

5. Aşırı sinirlilik ajitasyon veya hiç tepki vermeme, umursamama, yavaş konuşma.

6. Yorgunluk, bitkinlik ve enerji kaybının olması (sürekli bitkinlik, halsizlik)

7. Kendini değersiz hissetme, sürekli kendi kendini suçlama, güvensizlik, yetersizlik hissi.

8. Düşüncesini yoğunlaştırmada azalma veya kararsızlık (Dikkat eksikliği ve karar vermede zorlanma, sürekli fikir değiştirme)

9. Yinelenen ölüm düşüncelerinin artması (intihar).

** Ayrıca yetişkinlerde, bakım ve temizlikte azalma, hep kötü düşünme, akıl yitirme korkusu, zaman yer algısında bozulma olabilir.

     Çocuklarda depresyon: Tanı koymak güçtür iştahsızlık, sinirlilik, uyku problemi, gece kabusları yeni oluşan dikkatsizlik, öğrenme zorluğu ve unutkanlık, utangaçlık, hırçınlık, içe kapanma, sosyalliğin azalması görülebilir.

                                     TEDAVİ PRENSİPLERİ

** Hastaların %70-80 i ilaç tedavisiyle tam düzelir. Geri kalanında da şikayetler hafifler.

** Tedavide etkinin haftalar içinde ortaya çıkacağı açıklanıp hastaya sabırlı olması söylenir 

** Tedaviye tek ilaçla başlanır. Doz düşük olarak başlanıp aşamalı olarak arttırılır. Yaşlı hastaların tedavisinde doz azaltışı gerekmektedir.   

** İlaçlar arasında etkinlik yönünden değil, yan etkileri açısından fark vardır. Trisiklik antidepresanların antikolinerjik, serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI) cinsel fonksiyonlar ve uyku üzerine yan etkileri daha çoktur.

** Epileptik, kalp sorunu olan, yaşlı ve yan etkileri tolere edemeyenlerde SSRI tercih edilmelidir. 

** TSAD’ın tedavi dozuna ulaşımı en az 2 hafta gerektirdiği için SSRI tercih edilebilir.

** Semptomlar kaybolduktan sonra, tedaviye aynı dozda en az 6 ay devam edilmelidir.

** Hasta tedavi başladıktan bir hafta sonra yan etki, en az üç hafta sonra da ilaç etkinliği açısından kontrol edilmelidir..

** Tedavinin bitiminde ilaçlar doz azaltılarak kesilmelidir.

** Tedavi edilemediğinde depresyonun şiddeti artabilir ya da intihar ile sonuçlanabilir.

Depresyondaki hastaların %15 kadarı eninde sonunda intihar etmektedir.

Uzman tarafından tedavi edilmesi gereken hastalar: Psikotik bulguları olan hastalar, ağır depresyon hastaları, intihar düşüncesi olan veya daha önce intihara teşebbüs etmiş hastalar, bipolar bozukluk olanlar, daha önceden geçirilmiş ağır bir psikiyatrik hastalığı olanlar

DEPRESYON TEDAVİSİNDE KULLANILABİLECEK  İLAÇLAR

        TRİSİKLİK ANTİDEPREANLAR

Amitriptilin: LAROXYL^®  10mg 30 DRAJE - 25 mg  40 DRAJE

Doz: Başlangıçta 2-3x10-25 mg sonra kademeli olarak arttırılarak, geceleyin 50-150 mg tek doz olarak verilmesi önerilir.

En sık Tercih Edildikleri Durumlar: Ağrı, fibromiyalji, migren, sedasyon istenilen durumlar, uyku problemi olanlar ve şiddetli depresyonu olanlarda tercih edilir.

Yan etkiler: Bulanık görme, kabızlık, ağız kuruluğu, terleme, idrar tutukluğu, ajitasyon, deliryum, insomnia, sedasyon, tremor, nöbet, aritmi, dal bloğu, ortostatik hipotansiyon, supraventriküler taşikardi, kilo artışı, karında huzursuzluk, impotans, libido azalması en toksik antidepresandır. Etkisi 2 haftadan sonra başlar. 

Kontrendikasyonlar: Obezlerde, yaşlılarda, KC hastalığı olanlarda, kalp hastalığı olanlarda, Akut MI’ın erken döneminde, epilepsi (öz. Maprotilin), intihar riski olanlarda ve demansı olanlarda önerilmiyor.

** Amitriptilin’in sedatif, antikolinerjik ve kilo aldırıcı yan etkileri görece yüksektir. Bunaltı giderici sedatif olarak da kullanılır. 

        SELEKTİF SEROTONİN GERİ ALIM İNHİBİTÖRLERİ

Fluoksetin: FLORAK^®  20mg 16-24 KAPSÜL

           Doz:Sabahları 1x 20mg

     ** Çocuklarda önemli derecede etkilidir.

    En sık Tercih Edildiği Durumlar: Depresyon dışında panik bozukluk, sosyal fobi, premenstrüel sendrom ve  erken boşalmada da etkilidir. KC hastalarında dikkatli kullanılmalıdır.

Sertralin: ZELEFT^® 50- 100mg  14-28  TABLET  

         Doz: Sabahları başta 1x50 mg günlük 50mg artışla max: 1x200 mg kadar çıkılabilir.

  En sık Tercih Edildiği Durumlar: Depresyon dışında post travmatik stres bozukluğunda da etkilidir.

    ** Yaşlılarda, intihar etme riski olanlarda ve başka ilaç kullananlarda en güvenilir antidepresan grubudur. Etkileri 2 haftadan önce başlar.

    ** Yan etki yükleri trisikliklerden daha azdır.

    ** Uyarıcı etkilerinden dolayı genellikle sabah tek doz şeklinde verilirler.

Yan etkileri: Ajitasyon, anxiete, yorgunluk, uykusuzluk, zayıflama, uyku hali, cinsel disfonksiyon (ejakulasyon gecikmesi, anorgazmi)

Serotonerjik yan etkiler: Ajitasyon, akatizi, anxiete, panik atak, uykusuzluk, bulantı, gastrointestinal huzursuzluk, iştahsızlık, karın ağrısı, ishal, baş ağrısı, esneme, tremor, çarpıntı, ateş, delirium, myokloni, motor aktivite artışı, irritabilite, mizaç değişiklikleri, kardiovasküler şok ve ölüm görülebilir. Ayrıca ilacın birdenbire kesilmesiyle baş dönmesi, terleme, bulantı, denge bozukluğu, sersemlik görülebilir. Bunu azaltmak için ilaç kademeli olarak kesilmelidir.

ÖRNEK REÇETE 1

        TANI: Major depresyon  (50 yaşında bayan)

RP1: ZELEFT^® 50mg  28  TABLET  DİB BİR

                                       S: İlk gün  1X50mg (sabahları)

                                           Sonra İdame: 1x100mg (sabahları)

** Hastanın şikayetleri düzeldikten sonra en az 6 ay kullanacak.

ÖRNEK REÇETE 2

        TANI: Major depresyon  (40 yaşında bayan)

RP1: LAROXYL^®  25 mg  40 DRAJE  DİB BİR

                                       S: Başlangıçta 2-3x10-25 mg sonra kademeli olarak arttılrılarak, geceleyin 50-150 mg tek doz olarak verilmesi önerilir.