GEBELİK TAKİP, İZLEM ve KOMPLİKASYONLAR

Doğum tarihi:: Son adet tarihine 7 gün eklenip, 3 ay çıkartılarak elde edilir.

Normal gebelik süresi: 280 gündür. (~ 40 haftadır.)

** Evlenecek çiftler MCV <80 fl ve MCH < 27 pg ise Hb elektroferezi ile HbA₂, HbF ve anormal hemoglobinler için değerlendirilmelidirler.

GEBELİKTE İZLEM SIKLIĞI VE YAPILACAK TETKİKLER:

İzlem sıklığı: Tüm gebeler en az 4 kez olmak üzere 4. aydan önce (12 haftadan önce), 6. ayda (18-24. hafta arası), 8. ayda (30-32. hafta arası), 9. ayda (36-38 hft arası) birer kez izlenmelidir. Normalde ayrıca 7. ayda, 10 ayda da birer kez olmak üzere toplam 6 kez izlenmelidir. Ayrıca doğumdan sonraki gün ve lohusalık döneminde de 2 kez izlenmelidir

24-28  haftada: Diabet taraması, Hb-Htc (anemi), Rh uygunsuzluğu, indirek coombs taraması yapılmalıdır. Gereğinde anti D yapılmalıdır.

30-32. haftada: Hipertansiyon, preeklamsi taraması yapılmalıdır. preeklamsi düşünülüyorsa  24 saatlik idrarda protein atılımına bakmak altın standarttır.

Gebelikte tarama takip tetkikleri: Hb, Htc, glikoz, idrar analizi, kültürü, Rh uyuşmazlığı açısından değerlendirme, USG, Gestasyonel diyabet değerlendirmesi, tansiyon takibi, enfeksiyon değerlendirmesi yapılmalıdır.

    ** Sadece prenatal tanıyla anomalisi ispat edilen ve bu bebeği aldırmak isteyecek olan gebelerde tarama ve girişimsel işlemler önerilmelidir (Kombine test, Üçlü tarama, Amniosentez,Kordosentez, Korion villüs biyopsisi) O yüzden gebe bilgilendirildikten sonra bu testlerin yapılması uygundur. Maalesef çoğu kez gebelere bebeğinizde şüpheli anomali var denilip gebeler depresyona sokulmaktadır..

İzlem ve Öneriler: Kilo takibi, beslenme önerileri, sigara ve alkolün zararları, toksik madde ve ilaçların zararları, aşılar, egzersiz, cinsellik hakkında bilgilendirilmesi gerekir.

   ** Gebe kadının gebelik süresince normal kilo artışı 11.5-16 kg. arasında olması tavsiye edilir

          Glikoz tarama testi: Genellikle 24-28.hf.da yapılır. Yüksek riskli gebelere hemen uygulanır.

    ** 28. haftada tekrarlanan İndirek coomb testinin (-) olduğu durumda, bebeği son aylara kadar kan uyuşmazlığından korumak için 300mcg anti D immünglobulin yapılır.

** Doğumdan sonra Rh (+) çocuğu olan anneye 72 saat içinde tekrar 120-300mcg Rhogam önerilir.

** Normal gebe kadına haftanın çoğu gününde 39 dakikalık orta tempo (yürüyüş vb.) spor önerilir.

** Abortus, EMR, prematür eylem ihtimali ve vajinal kanaması olmayan gebeler son ayına kadar cinsel ilişkide bulunabilir.

PREEKLAMPSİ

Daha önce tansiyonu normal olan kadında 20. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan  hipertansiyon (Sistolik KB ≥ 140 mmHg veya  Diast KB ≥ 90 mmHg) ve  24 saatlik idrarda protein >300 mg olmasıdır. Çoğul gebelik, molar gebelik gibi durumlarda 20. Gebelik haftasından öncede görülebileceği unutulmamalıdır.

GEBELİK HİPERTANSİYONU:

Daha önce tansiyonu normal olan kadında 20. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan proteinüri olmayan hipertansiyondur. (Sistolik KBı ≥ 140 mmHg veya  Diast KB ≥ 90 mmHg), genelde hafif seyirlidir ve  doğumdan sonraki 12 haftadan önce düzelen geçici hipertansiyondur.

** Eğer Doğum sonrası 12 haftadan sonra hipertansiyon devam ederse buna kronik hipertansiyon denir.

GESTASYONEL DİYABET.

     Glikoz tarama testi: Genellikle 24-28. haftada yapılır. Yüksek riskli gebelere hemen uygulanır.

50 g glikoz ile taramada(açlık, tokluk faketmez)  140-200 mg/dl bozulmuş glikoz toleransı, 200 mg/dl üstü diabet tanısı koydurur.Bozulmuş glikoz toleransında 75g veya 100g  Ogtt, 3 günlük karbonhidratlı diyet ve 8-14 saatlik açlık sonrası yapılır. Değerler (mg/dl) 75 g da sırasıyla açlık, 1,2.saat: 92, 180 ,153(en az  bir değer ve üstünde diabet tanısı); 100 g da sırasıyla açlık,1,2,3 . saat :95, 180,155,140(en az iki değer ve üstünde diyabet tanısı)

    ** Diyete rağmen AKŞ >105 mg/dl, 1.saat >120 mg/dl ise İNSÜLİN başlanmalıdır.Oral antidiabetikler  önerilmemektedir. İnsülin başlandıktan sonra  ev glikometresi kullanarak yoğun glikoz takibine başlanmalı her öğün için açlık ve 1 saat postprandial kan şeker seviyeleri kaydedilmelidir.) Ev takip kayıtları 1 ile 2 haftada bir gözden geçirilir ve tedavi en uygun hale getirilir.

     Diyabetli gebelerde hedef kan şeker düzeyleri: Açlık: 60-95, 1.saat tokluk: 100-140, 2.saat tokluk: 80-120, gece: 80-100, doğum: 60-100mg/dl  olması hedeflenir..

  ** Tıbbi beslenme tedavisi için hasta diyetisyene yönlendirilmelidir.

GEBELİKTE BULANTI VE KUSMA ve TEDAVİSİ

Gebeliklerin %50’sinde 2.-12. haftalar arasında görülür. Çoğunlukla sabahları daha şiddetlidir. Bazı yemekler ve yemek kokuları başta olmak üzere diğer kokular bu şikayeti şiddetlendirir. Hafif kuru gıdaların sık küçük öğünler şeklinde alınması önerilir. Genelde İZOTONİK^® veya 1/3’lük mayi yeterli olur. Gerekirse Yüksek doz B6 eklenmesi hastayı rahatlatabilir. (B6 VİGEN^® TABLET 2-3X1). Çok ciddi durumlarda kusmayı durdurucu ilaçlar kullanılabilir. (METPAMİD^® TB/AMP 3x1 veya  ZOFRAN^® TB/AMP 3x1). Aşırı kusma çoğul gebelik veya mol gebelik işareti olabilir. Aşırı kusma dehidratasyon, ketonüri ve kilo kaybına yol açarak hiperemesis gravidarum tablosunu ortaya çıkarır. Aşırı tükrük salınımı bazı gebelerde gözlenebilir. Çok ciddi rahatsızlığa neden olduğu durumlarda 8-15 mg Belladona ekstresi (güzel avrat otu) ağızdan günde 4 kez verilebilir.

UZMANA SEVK EDİLMESİ GEREKEN GEBELER:

Hg 7 gr/dl ve altında olanlar, kanama ve lekelenme olanlar, preeklampsi belirtileri, hipertansiyon (140/90mmhg üzerinde olanlar, başlangıç tansiyonunun sistolik 30 veya diastolik 15 mmhg’dan daha fazla yükselmesi) ve/veya proteinüri olanlar, uterus yüksekliği değerlendirildiğinde beklenen haftayla uyumlu olmayanlar (büyük veya küçük), gebenin fetus hareketlerini hissetmemesi veya el doppleri ile fetal kalp seslerinin duyulamaması, bir önceki izlemde bakteriüri tespit edilen tedaviye rağmen bakteriürisi devam eden gebeler sonuç olarak yüksek riskli gebeler , yeterli değerlendirme yapılamayan ve tedavi olanağı olmayan gebeler bir an önce  uzman hekime yönlendirilmelidir.

GEBELERDE İLAÇ TEDAVİSİ

** Gebelerde hiç bir ilaç güvenilir  değildir. Mümkün olduğunca  ilaç kullanılmamalıdır.

** İlaçlar, gebeliğin ilk trimesterinde doğumsal anomalilere neden olabilir. Malformasyon oluşma riski gebeliğin 3-11 haftaları arası en yüksektir. Bu yüzden ilk trimesterde hayati tehlike yoksa kesinlikle ilaç  kullanılmamalıdır.

** Sancısı  olan gebeye mayi takılarak rahatlatılabilir.

** Çok ihtiyaç durumunda aneljezik olarak parasetamol grubu kullanılabilir. Antibiyotik olarak sefalosporin grubu kullanılabilir. Gebelikte antihistaminiklerin ilk trimesterde kullanılmasından kaçınılmalıdır. Chlorphenyramine veya diphenhydramine daha güvenlidir. Sedasyon yapmayanlar önerilmez.