KOSTİK (KOROZİV )MADDE ENTOKSU

           Koroziv maddeler: Temizlik maddeleri, siyanür, hidrokarbonlar, tuz ruhu, çamaşır suyu, deterjanlar, yumuşatıcılar (baz), metal temizleyiciler, kuvvetli asid ve alkaliler, saç spreyleri, lavabo açıcıları, yağ çözücüler, bulaşık deterjanı kristalleri.

        **  Çocuk hastalar çocuk cerrahları tarafın da takip edilirler.

        ** Herhangi bir semptom veya orofaringeal yanık olmasa bile havayolu ödemi ve ösefagusta perforasyon yapabilirler. İlk haftada yanık, ardından skar gelişir.

Ağrı, yutma güçlüğü, özefagus perforasyonu, striktür gelişir. Kusturma kontrendikedir.

  ** Asit veya bazik maddelerle nötralizasyon ve kusturma kontrendikedir. Hiçbir şey içirilmez. METPAMİD yapılır. Eğer fazla miktarda ve 1 saatten önce içmişse ve perforasyon bulguları yoksa; N/G takılıp mide içeriği geri çekilebilir. Ama kesinlikle NG den bir şey verilmez. Hastalarda ilk 12 saatte endoskopi yapılır. 12 saatten sonra endoskopi yapılması önerilmiyor. Konservatif tedavi gerekir

Önemli bulgular: Stridor, ses kısıklığı, seste kalınlaşma, dispne, uvulada ödem, afoni, göğüs ağrısı, karın ağrısı, kusma (kan veya doku ile beraber) devamlı salya gelmesi, göğüs grafisinde özefagial perforasyon veya serbest intraperitoneal hava görülen durumlarda acil endoskopi gerekir.

Asit alkali zehirlenmelerinde Kusturma/lavaj kontrendikedir. Bol su veya süt içirilir.  Nötralizasyon, karbonat verilmez. Özofagus yanığı varsa IV sıvı ile beslenir. Prednizon 2 mg/kg/gün, 3-4 hafta verilir.

SALİSİLAT ZEHİRLENMESİ

Toksik doz: 150 mg/kg'ın üzerindeki alınması ile oluşur. Kan salisilat düzeyi 6 saat sonra 45-65 mg/dl ise hafif, 65-90 mg/dl ise orta, > 90 mg/dl ise ağır zehirlenme  olarak kabul edilir.

 ** Kan ve idrar pH, elektrolitler, KŞ ve keton, idrarda aseton, kan gazları, PTZ ve TK bakılmalıdır.

Komplikasyonlar: Solunum sistemi stimülasyonu, respiratuar alkaloz, metabolik asidoz, kusma, terleme, hipotermi, konvülsiyon, koma, kanama oluşabilir.

   ** Gastrik lavaj, aktif kömür, İntravenöz sıvı, soğuk uygulama, vitamin K, vitamin C, idrarın alkalizasyonu  (NaHC03 4-5 mEq/kg dozda 4 saatlik sıvıya eklenir.) yapılabilir.

Başlangıçta alkaloz ve alkali idrar daha sonra Respiratuar alkaloz ve asidik idrar oluşur. Potasyum deplesyonu ve son dönemde metabolik asidoz ve asidik idrar oluşur.

** Semptomları olan ve pik salisilat seviyesi >35 mg/dl (350 mg/L) olan hastalarda tekrarlayan dozlarda aktif kömür ve alkali diürez yapılmalıdır.

** Yüksek dozda alıpta anüri gelişenlerde, düzelmeyen met. asidozda, pul. ödemde, ağır renal bozuklukta, persistan koma veya konvülziyonda, KC bozukluğu olan veya salisilat düzeyi >100mg/dl olan hastalarda ve tedaviye yanıt vermeyenlerde hemodializ yapılmalıdır.

ASETAMİNOFEN  (PARASETAMOL) ZEHİRLENMESİ

Toksik doz: 140 mg/kg gibi yüksek bir dozun akut olarak verilmesiyle ortaya çıkar

Genellikle ilk 24 saatte bulantı, kusma görülür. 24-36 saatte hepatotoksisite hepatomegali, sarılık, hiperamonemi, PZ uzama görülür. En son evrede (72-96 saat sonra) sarılık, trombositopeni, uzamış tromboplastin time ile birlikte fulminan karaciğer yetersizliği ve hepatik ensefalopati görülür. 

    **  İlk 4 saatte kusturma, mide lavajı, aktif kömür verilir.

    ** Asetaminofen için  4. saatteki muhtemel toksisite seviyesi 140 mg/kg’dir ve NAC (asetilsistein) için yükleme dozu  140 mg /kg dan yapılır. Sonra 4 saat arayla 70 mg/kg  dozda 16 doz daha verilir. En etkili olduğu dönem ilk 8 saattir. Ayrıca  Fenobarbital, diürez de uygulanabilir.

HİDROKARBON  ZEHİRLENMESİ

Hidrokarbon maddeler: Gaz yağı, petrol, yakıcı gazlar, katran, benzin, toluen, neft yağı, karbontetraklorid, metilenklorid, trikloretan, perkloroetilen

** Eğer çocuk 6 saat boyunca asemptomatik ise ve göğüs grafisi normal ise taburcu edilir. Yok eğer çocuk 6 saat içinde semptomatik hale geliyorsa yatırılır. Rutin antibiyotik ve steroid önerilmiyor.

** Pnömoniyi gelişirse oksijen ve PEEP ile tedavi edilmelidir.

** Kusturma ve lavaj tehlikeli olduğunda yapılmamalıdır.

ATROPİN ZEHİRLENMESİ:

Midriazis, ağız kuruluğu, yanaklarda hiperemi olabilir. Tedavide fizostigmin 0.05 mg/kg veya Prostigmin: 0.02 mg/kg  kullanılabilir. 1-2 saat aralarla doz tekrarlanır.

YUTULMUŞ YASSI PİLLER NE ZAMAN ACİL OLARAK ÇIKARILMALIDIR

 ** Yassı piller civa veya lityum gibi potansiyel olarak tehlikeli maddeleri içerebilirler. Ancak mukozal korozif olarak daha tehlikelidirler. Burun delikleri, kulak yolu ya da özofagusa yerleşen piller hemen çıkarılmalıdır. Mideye indiyse hemen hemen tehlike atlatılmış demektir. Alkali pil ile meydana gelen zehirlenmeler özefagus ve midede yanığa yol açabilir. Eğer ilk çekilen filmde, pil ösefagusa oturmuş ve ilerlemiyorsa, acil endoskopi yapılarak oradan alınmalıdır.

MANTAR ZEHİRLENMESİ

** Mantarlar türlerine göre farklı klinik ve bulgu gösterirler.

Bazı mantarlar halusinojen, salivasyon, terleme ve flashing gibi organik fosfat (muskarinik etkili) benzeri etki gösterir. Bazıları aflatoksin nedeniyle KC toksisitesi, böbrek yetmezliği, antikolinerjik etkililer gösterir. Bazıları ise sadece bulantı kusma ishal yapanlar. Konvulzyon ve eksitasyon yapanlarda vardır.

 ** Hasta konvulzyon geçirirse B6 (pridoksin) verilmelidir.

  Amanita Muskarina: Bulguları organik fosfor zehirlenmesine benzer. Genellikle ölümcül değildir.

Tedavi: Tedavi türe göre verilir. İlk önce gastrik lavaj (kusturma), aktif komür, tuzlu laksatifler ve hidrasyon sağlanmalıdır. Türe ve bulgulara göre gereğinde penisilin, ranitidin, atropin, konvulziyonda 25mg/kg piridoksin tedavilerde kullanılabilir.

ORGANİK FOSFOR ZEHİRLENMESİ

** Kolinesterazı irreversibl olarak inhibe ederler. Ach parçalanamaz birikerek belirtilere neden olur. Tükrük, göz yaşı, ter, bronş sekresyonları artar.

Ülkemizde en fazla görülen ve en önemli zehirlenme nedenlerindendir.

Klinik Bulgular: Hipersekresyon, myozis, bradikardi, fasikülasyon, bronkospazm, kas güçsüzlüğü, hiperglisemi ishal, koma görülebilir.

Tedavi: Oral yolla alımlarda gastrik lavaj veya kusturma, deri ile zehirlenmelerde derinin yıkanması, atropin, oksim türevleri (PAM, Toxogonin)

       Atropin: 0.015-0.05mg/kg/doz 15-30 dk da bir iv. Atropinize olana kadar verilebilir (midriazis, flusing, taşikardi, sekresyonlarda azalma). Atropin ach ile muskarinik reseptör için yarışır.

      PAM (Pralidoksim): 25-50  mg/kg (dextroz veya SF içinde  8-12 saatte bir iv infüzyonla verilir.)

TRİSİKLİK ANTİDEPRESAN ZEHİRLENMESİ

Trisiklikler: İmipramine, amitriptyline( LAROXYL), doxepin, dothiepin, clomipramine, desipramine, nortriptyline, protriptyline, amoxapine,

Toksik doz: Tedavi dozunun 10 katı ciddi toksisite gösterir. Fatal olabilir. Toksisite bulguları genelde ilaç alındıktan sonraki 4 saat içinde gelişir.

 ** Ciddi aritmiler gelişebilir. İletim bozukluğu ilk 6 saatte mevcut ise hasta en az 12-24 saat EKG monitörizasyonu yapılmalıdır.

KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ

En önemli tedavi hiperbarik oksijen tedavisdir. Ama her yerde olmadığı için exchange transfüzyon yapılabilir. Kan rengi kiraz kırmızısıdır. Şuur değişikliği, nörolojik bozulma 4-6 saatlik (10L/dk) oksijen tedavisine rağmen nörolojik bulguların devam etmesi, Aritmi, anjina, EKG’ de iskemik değişiklikler, veya bilinç bulanıklığı, EKG de iskemi bulgusu veya Gebelik varsa hemen Exchange transfüzyon yapılmalıdır.

BETA BLOKÖR VE KALSİYUM KANAL BLOKÖRÜ ZEHİRLENMESİ

Beta bloker zehirlenmesinde Glukagon (GLUCAGEN^® HYPOKİT®, 1mg/mL glukagon) yetişkinde 3-5 mg ven içine 1-2 dakikada verildikten sonra, yanıt alınıncaya dek 3 dakikada bir yinelelenerek en çok 17 mg verilir. Ardından 1-5 mg/saat infüzyon yapılır. Çocukta ven içine 0,05 mg/kg her 3 dakikada bir bolus olarak en çok 10 mg verilir. Ardından 0,05- 0,1 mg/kg/saat hızda infüzyon yapılır.

   Ca kanal blokörü zehirlenmesinde % 10’luk kalsiyum glukonat ven içine 20 mL (0,3-0,4 mL/kg) 5-10 dk ara ile yinelenen dozlarda verilir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen bradikardide kalp pili takılır.

ANTİDOTLAR

İLAÇ VEYA TOKSİK MADDE

Flumazenil…………………………..…... Benzodiazepinler

Glukagon…………………………………Beta blokör, kalsiyum kanal blokörü

Kalsiyum disodyum……………………...Edta kurşun, çinko tuzları

Kalsiyum glukonat……………….……...Oksalat, florür, hidroflorik asit, etilen glikol

Kalsiyum kanal blokörleri ……………...Hipermagnezemi

Metilen mavisi…………………………...Methemoglobinemi

N-asetil sistein …………………………...Parasetamol, karbon tetraklorür, hepatotoksik maddeler

Nalokson hidroklorür………………….. Opiyatlar

Oktreotit (sandostatin)……...……...Ağızdan alınan antidiyabetikler (sülfonilüreler;glipizid, gliburid)

Oksijen…………………………..………..Karbonmonoksit, siyanür, hidrojen sülfür

Pralidoksim………………………..……..Organofosfatlı böcek öldürücüler

Protamin sülfat……………………….….Heparin

Piridoksin hidroklorür………………… Etilen glikol, izoniazid, gyromitrin mantarı

Sodyum bikarbonat……………………..Etilen glikol, metanol, salisilat, trisiklik antidepresanlar

Antidepresan…………………………… Klorin gazı, hiperpotasemi,

Metotreksat …………………Fenobarbital, kinidin, klorpropamid, klorfenoksi içeren ot öldürücüler

Tiamin…………………………………… Etilen glikol, alkolizm (etanol)

K vitamini …………………………….....Varfarin, kemirgen öldürücü (rodentisid)

Kaynak: Detaylı bilgi için T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK ZEHİRLENMELER TANI VE TEDAVİ REHBERLERİ

      ** Tüm acillerde ve hakimlerde bulunmalıdır. İnternetten (google’dan ) indirilebilir.